Đề bài: Cảm Nhận Bài Thơ Cảm Xúc Mùa Thu (Thu Hứng) Của Tác Giả Đỗ Phủ
Bài làm
Nếu như Lí Bạch được gọi là Thi tiên thì Đỗ Phủ lại được tôn là thi thánh. Thơ Lí Bạch thường vươn tới lý tưởng cao đẹp, khát vọng giải phóng cá tính, còn thơ Đỗ Phủ lại trầm uất nghẹn ngào với những bức tranh hiện thực sinh động và chân xác đến mức được gọi là “thi sử”. Đó cũng là niềm đồng cảm của nhà thơ với nhân dân trong khổ nạn, chứa chan tình yêu nước và tinh thần nhân đạo. Tiêu biểu cho tư tưởng ấy là bài thơ Thu hứng. Ở đó ta không những bắt gặp bức tranh về mùa thu hiu hắt mà còn cảm nhận được bức tranh về tâm trạn buồn lo của nhà thơ trong cảnh loạn li: nỗi lo âu cho đất nước, nỗi buồn nhớ quê hương và nỗi ngậm ngùi xót xa cho thân phận mình.
Vốn dĩ là nhà thơ giàu cảm xúc, Đỗ Phũ dường như đã đặt hết mọi nỗi niềm của mình vào cây bút. Đứng trước cảnh mùa thu ảm đạm và đượm buồn, cảnh vật thiên nhiên hiện lên trong con mắt của vị thi thánh cũng thật u sầu và sâu thẳm:
Ngọc lộ điêu thương phong thụ lâm,
Vu sơn, Vu giáp khí tiêu sâm.
Giang gian ba lãng kiêm thiên dũng,
Tái thượng phong vân tiếp địa âm.
Dịch thơ:
Lác đác rừng phong hạt móc sa,
Ngàn non hiu hắt, khí thu lòa
Lưng trời sóng rợn lòng sông thẳm
Mặt đất mây đùn cửa ải xa
Chỉ một vài nét chấm phá, bức tranh hiu hắt về cảnh sắc mùa thu đã hiện ra trước mắt người đọc. Mỗi một hiện tượng đều mang vẻ u ám của mùa thu gợi buồn gợi nhớ. Rừng phong lác đác, ngàn non hiu hắt, sóng rợn lòng sông thẳm, mây đùn cửa ải xa, tất cả đều được nhìn dưới con mắt u buồn của nhà thơ. Cái nhìn ấy rất xa xăm, rộng lớn. Dòng sông sâu như nỗi lòng sâu thẳm trong ông. Mỗi một cảnh vật đều được gắn với một tính từ mang đậm chất sầu và buồn. Đúng như Nguyễn Du từng viết:
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ.
(Truyện Kiều – Nguyễn Du)
Đỗ Phủ cũng vậy, cả cuộc đời ông sống nghèo khó, nay lại chứng kiến cảnh loạn li. Đứng giữa đất trời mùa thu hiu hắt, có hồn thơ nào tránh được nỗi xót xa:
Tùng cúc lưỡng khai tha nhật lệ,
Cô chu nhất hệ cố viên tâm.
Hàn y xứ xứ thôi đao xích,
Bạch Đế thành cao cấp mộ châm.
Dịch thơ:
Khóm cúc tuôn thêm dòng lệ cũ,
Con thuyền buộc chặt mối tình nhà
Lạnh lùng giục kẻ tay dao thước
Thành Bạch, chày vang bóng ác tà
Có vẻ như Đỗ Phủ đang cúi đầu nhìn về những thứ ở gần mình hơn, cụ thể hơn. Một khóm cúc tuôn thêm dòng lệ cũ, một con thuyền buộc chặt mối tình nhà. Vẫn tiếp nối dòng cảm xúc buồn bã của bốn câu thơ trước, nhà thơ như đang trải lòng mình trước những cảnh vật đơn chiếc, lẻ loi. Hồn thơ của Đỗ Phủ đã tan vào cảnh vật, khiến chúng mang những nỗi niềm giống như ông. Dòng lệ kia đâu phải lệ của khóm cúc mà chính là giọt lệ buồn đang thầm chảy trong tim của người đang nhớ nhà, nhớ quê hương. Nỗi niềm ấy được tác giả buộc chặt vào con thuyền đang đứng một mình trước mắt ông. Con thuyền ấy có bao giờ chở được tình cảm và nỗi lòng nhớ nhung da diết của nhà thơ về với xứ xa thân thuộc ngày nào? Đang buồn, đang nhớ, tiếng chày đập áo lại vang lên càng làm cho cảnh thu thêm khắc khoải, buồn thương. Một tiếng động duy nhất trong toàn bộ bức tranh đã khiến cho lòng người nhói đau. Nó như tiếng khóc không thành lời của người con xa xứ giờ mong được trở về nhưng không thể về được.
Bằng những hình ảnh chân thật, và tình cảm sâu sắc với quê hương, với nước nhà, Đỗ Phủ đã vẽ lên một bức tranh thiên nhiên tuy không sắc nét, không nhiều màu mè nhưng lại thấm đượm nỗi niềm và tình cảm của ông. Cả cuộc đời ông có lẽ là những vần thơ buồn, cho tới khi nhắm mắt xuôi tay ông cũng chỉ có một mình lẻ loi. Tám câu thơ Đường luật ngắn gọn đã mở ra cho người đọc một nỗi niềm lớn lao của Đỗ Phủ. Đó là sự khắc khoải, lo âu khi đất nước rơi vào tình cảnh loạn li, là nỗi ngậm ngùi xót xa cho thân phận mình bọt bèo cay đắng.
