Cảm nghĩ về bài Cảnh Khuya của tác giả Hồ Chí Minh
Bài làm
Bài thơ Cảnh Khuya được Bác Hồ sáng tác vào năm 1947 – thời kì đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trường kì, với biết bao nhiêu gian khổ mà oanh liệt của dân tộc ta. Khi ở trong hoàn cảnh thiếu thốn trăm bề như thế rồi có cả biết bao nhiêu thử thách ác liệt tưởng chừng như khó có thể vượt qua được nhưng hình ảnh người lính cách mạng vẫn cứ ung dung. Bác Hồ cũng đã dành cho mình biết bao nhiêu giây phút thanh thản để có thể thưởng thức cái đẹp của thiên nhiên. Với người lính thì hình ảnh thiên nhiên như đã trở thành một nguồn động viên vô cùng to lớn đối với người nghệ sĩ – chiến sĩ.
Bác Hồ giống như một người họa sĩ tài ba, chỉ vài nét bút đơn sơ, chấm phá thôi là Bác cũng đã vẽ ra trước mắt chúng ta một vẻ đẹp lạ kì của một đêm trăng rừng vô cùng lung linh, huyền ảo.
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Ở trong cái đêm khuya thanh vắng, màn đêm bao phủ đó thì dường như tất cả các âm thanh khác đều lặng chìm đi để làm nổi bật lên tiếng suối róc rách. Đâu đây thì tiếng suối như cứ văng vẳng như một tiếng hát trong trẻo, nhịp điệu vô cùng du dương. Chính tiếng suối làm cho không gian của rừng già vốn tĩnh lặng lại càng thêm tĩnh lặng hơn vì lúc đó ta có thể nghe rõ được tiếng nước chảy. Sử dụng nhịp thơ ¾ được ngắt ở từ trong sau đó là nốt lặng nó gợi liên tưởng cho chúng ta thấy được nó giống như thời gian suy ngẫm, một thời gian liên tưởng để rồi đi đến hình ảnh so sánh thật đẹp biết bao nhiêu:
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Hình ảnh ánh trăng bao phủ lên mặt đất, ánh trăng bao trùm lên tán cây cổ thụ. Khi ánh sáng của ánh trăng chiếu vào cành lá, ánh trăng như cứ lấp lánh ánh sáng huyền ảo. Thêm với đó là hình ảnh bóng trăng và bóng cây quấn quýt như cứ lồng vào cây cổ thụ rồi hắt xuống mặt đất giống như những khóm hoa rừng.
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa
Bác Hồ tả ra được một khung cảnh thiên nhiên có xa, có gần. Xa xa chính là tiếng suối còn gần là hình ảnh bóng trăng, bóng cây cứ như đan xem hòa quyện với nhau lung linh sắc màu. Bức tranh ban đêm người ta luôn liên tưởng màu sắc của nó có màu trắng và đen nhưng với bài “Cảnh khuya” Bác Hồ miêu tả đó là màu trắng bạc của ánh trăng nữa. Dưới gam màu tưởng chừng lạnh lẽo của cảnh khuya lại ẩn chứa có một sức sống âm thầm, một sự rạo rực của thiên nhiên. Tất cả như đã hòa với âm thanh của tiếng suối rừng chảy róc rách, đã thế lại còn có ánh trăng rời rợi, có bóng cổ thụ, bóng hoa… Ta nhận thấy được tất cả như đã giao hòa nhịp nhàng, thế rồi như lại tạo nên tinh điệu êm đềm, dẫn dắt hồn người vào cả cõi mộng nữa.
Người đọc sẽ nhận thấy rõ ràng ở trong câu thơ đầu đó là cảnh đẹp đêm trăng ở nơi rừng sâu thì với hai câu sau chính là tâm trạng của Bác Hồ khi đứng trước thời cuộc.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Khi đứng trước vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên, Bác Hồ như đã sung sướng thốt lên lời ca ngợi hình ảnh cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ. Có thể thấy được chính cái hồn của tạo vật lúc này đây đã tác động mạnh đến trái tim nghệ sĩ vô cùng nhạy cảm của Bác và đồng thời cũng chính là nguyên nhân khiến cho người chưa ngủ. Và Bác ngủ làm sao được trước đêm lành trăng đẹp như đêm nay đây cơ chứ? Việc Bác cứ thao thức không ngủ được đó chính là một hệ quả tất yếu của nỗi trăn trở, luôn luôn xao xuyến không nguôi trong tâm hồn Bác trước cái đẹp của thiên nhiên. Câu cuối như đã trả lời cho sự mâu thuẫn ở câu trên, giải thích vì sao Bác lại chưa ngủ đó là do Bác còn lo nỗi nước nhà. Cũng thật đúng, một con người luôn lo cho nhân dân, cho đất nước thì nhiệm vụ vô cùng nặng nề của một lãnh tụ cách mạng đang mà hai vai gánh vác việc sơn hà.
Qủa thực trong bất cứ thời điểm nào hay hoàn cảnh nào đi chăng nữa thì Bác cũng luôn canh cánh bên lòng một nỗi niềm dân, nước. Thực sự chính nỗi niềm ấy hội tụ mọi suy nghĩ, những tình cảm và hành động của Người. Thế nhưng tuy Bác lặng lẽ ngắm cảnh thiên nhiên và đồng thời như cũng đã lại phát hiện ra những nét đẹp tuyệt vời nhưng tâm hồn Bác luôn hướng tới đất nước. Bài thơ cho thấy được cảnh gợi tình có biết bao nhiêu nỗi lòng yêu nước, thương của người thi nhân.
Qủa thực Cảnh Khuya được xem là một bài thơ hay và đặc sắc, bài thơ lại có sự kết hợp hài hòa giữa tính truyền thống cũng như tính hiện đại, giữa lãng mạn và hiện thực. Không chỉ vậy thì bài thơ “Cảnh khuya” đã bộc lộ rõ tâm hồn nhạy cảm, tinh tế và ý thức trách nhiệm cao cả của Bác Hồ – một vị lãnh tụ giản dị mà vĩ đại của đại dân tộc ta.
Minh Tân
